1.
Ár kváðu Humla
Húnum ráða,
Gizur Gautum,
Gotum Angantý,
Valdarr Dönum,
en Völum Kíarr,
Alrekr inn frækni
enskri þjóðu.
2.
Hlöðr var þar borinn
í Húnalandi
saxi ok með sverði,
síðri brynju,
hjalmi hringreifðum,
hvössum mæki,
mari vel tömum
á mörk inni helgu.
3.
Hlöðr reið austan,
Heiðreks arfi;
kom hann at garði,
þar er Gotar byggja,
á Árheima,
arfs at kveðja;
þar drakk Angantýr
erfi Heiðreks.
4.
Segg fann hann úti
fyr sal hávum
ok síðförlan
síðan kvaddi?
"Inn gakktu, seggr,
í sal hávan,
bið mér Angantý
andspjöll bera."
Sá gekk inn fyrir konungs borð ok kvaddi Angantý konung vel ok mælti síðan:
5.
"Hér er Hlöðr kominn,
Heiðreks arfþegi,
bróðir þinn
inn böðskái;
mikill er sá maðr ungr
á mars baki,
vill nú, þjóðann,
við þik tala."
6.
Rymr varð í ranni,
risu með góðum;
vildi hverr heyra,
hvat Hlöðr mælti
ok þat, er Angantýr
andsvör veitti.
Þá mælti Angantýr:
7.
"Heill kom þú, Hlöðr,
Heiðreks arfi,
bróðir minn,
gakk á bekk sitja;
drekkum Heiðreks
hollar veigar
feðr okkrum
fyrstum manna,
vín eða mjöð,
hvárts þér vildra þykkir."
Þá kvað Hlöðr:
8.
"Til annars vér
en öl at drekka
hingat fórum
[af Húna landi]
þigg-a-k, þjóðann,
þínar veigar.
9.
Hafa vil ek halft allt,
þat er Heiðrekr átti,
al ok af oddi,
einum skatti,
kú ok af kalfi,
kvern þjótandi,
þý ok af þræli
ok þeira barni;
10.
Hrís þat it mæra,
er Myrkvið heita,
gröf þá ina helgu,
er stendr á Goðþjóðu,
stein þann inn fagra,
er stendr á stöðum Danpar,
halfar herborgir,
þær er Heiðrekr átti,
lönd ok lýða
ok ljósa bauga."
Angantýr kvað:
11.
"Bresta mun fyrr, bróðir,
in blikhvíta lind
ok kaldr geirr
koma við annan
ok margr gumi
í gras hníga,
áðr en Tyrfing
í tvau deilak
eða þér, Humlungr,
halfan arf látak.
12
Ek mun bjóða þér
bjartar vigrar,
fé ok fjölð meiðma,
sem þik fremst tíðir;
tolf hundruð gef ek þér manna,
tolf huhdruð gef ek þér mara,
tolf hundruð gef ek þér skálka,
þeira er skjöld bera.
13.
Manni gef ek hverjum
margt at þiggja
annat æðra
en hann á at ráða;
mey gef ek hverjum
manni at þiggja,
men spenni ek hverri
meyju at halsi.
14.
Mun ek um þik sitjanda
silfri mæla,
en ganganda þik
gulli steypa,
svá at á vega alla
velti baugar;
þriðjung Goðþjóðar, -
því skaltu ráða."
Gizurr Grýtingaliði, fóstri Heiðreks konungs, var þá með Angantý konungi. Hann var þá ofrgamall. Ok er hann heyrði boð Angantýs, þótti honum hann of mikit bjóða ok kvað þá:
15.
"Þetta er þiggjanda
þýjar barni,
barni þýjar,
þótt sé borinn konungi;
þá hornungr
á haugi sat,
er öðlingr
arfi skipti."
Hlöðr reiddist nú mjök, er hann var þýbarn ok hornungr kallaðr, ef hann þægi boð bróður síns, ok sneri hann þá þegar í burt með alla sína menn, til þess er hann kom heim í Húnaland til Humla konungs, frænda síns, ok sagði honum, at Angantýr, bróðir hans, hefði synjat honum helmingaskiptis.
Humli spyrr nú allt tal þeira. Varð hann þá reiðr mjök, ef Hlöðr, dóttursonr hans, skyldi ambáttarsonr heita, ok kvað þá:
16.
"Sitja skulu vér í vetr
ok sælliga lifa,
drekka ok dæma
dýrar veigar,
kenna Húnum
hervápn búa,
þau er fræknliga
skulum fram bera.
17.
Vel skulum þér, Hlöðr,
herlið búa
ok framliga
fylki týja;
með tolf vetra mengi
ok tvævetrum fola,
svá skal Húna
her of samna."
Þenna vetr sátu þeir Humli ok Hlöðr um kyrrt. Um várit drógu þeir her saman svá mikinn, at aleyða var eftir vígra manna í Húnalandi....
Sem þessi herr kom saman, riðu þeir skóg þann, er Myrkviðr heitir, er skilr Húnaland ok Gotaland. En sem þeir kómu af skóginum, þá váru byggðir stórar ok vellir sléttir, ok á völlunum stóð borg ein fögr, en þar réð fyrir Hervör, systir Angantýs konungs, ok Ormarr, fóstri hennar. Váru þau sett þar til landgæzlu fyrir her Húna, ok höfðu þau þar mikit lið.
Þat var einn morgun í sólar upprás, at Hervör stóð upp á kastala einum yfir borgarhliði. Hon sá jóreyki stóra suðr til skógarins, svá at löngum fal sólina. Því næst sá hon glóa undir jóreyknum, sem á gull eitt liti, fagra skjöldu ok gulli lagða, gyllta hjalma ok hvítar brynjur. Sá hon þá, at þetta var herr Húna ok mikill fjölði. Hervör gekk ofan skyndiliga ok kallar lúðrsvein ok bað blása saman lið. Ok síðan mælti Hervör: "Takið vápn yður ok búizk til orrostu, en þú, Ormarr, ríð í mót Húnum ok bjóð þeim orrostu fyrir borgarhliði inu syðra." Ormarr kvað:
18.
"Skal ek víst ríða
ok rönd bera,
-- -- --
Gota þjóðum
gunni at heyja."
Þá reið Ormarr af borginni ok í mót hernum. Hann kallaði hátt ok bað þá ríða til borgarinnar, -- "ok úti fyrir borgarhliðinu suðr á völlinn -- þar býð ek yðr til orrostu. Bíði þeir þar annarra, er fyrr koma."
Nú reið Ormarr aftr til borgarinnar, ok var Hervör þá albúin ok allr herr. Riðu þau nú út af borginni með hernum móti Húnum, ok hófsk þar allmikil orrosta. En með því at Húnar hafa lið miklu meira, sneri mannfallinu í lið þeira Hervarar, ok um síðir fell Hervör ok mikit lið umhverfis hana.
En er Ormarr sá fall hennar, flýði hann ok allir þeir, er lífit þágu. Ormarr reið dag ok nótt, sem mest mátti hann, á fund Angantýs konungs í Árheima. ....
Og sem Ormarr kom fyrir Angantý konung, þá kvað hann:
19.
"Sunnan em ek kominn
at segja spjöll þessi:
Sviðin er öll in mæra
Myrkviðar heiðr,
drifin öll Goðþjóð
gumna blóði.
20.
Mey veit ek Heiðreks,
[fyr mækis eggjum],
systur þína,
svigna til jarðar;
hafa Húnar
hana fellda
ok marga aðra
yðra þegna.
21.
Léttari gerðisk hon at böð
en við biðil ræða
eða í bekk at fara
at brúðar gangi."
Angantýr konungr, þá er hann heyrði þetta, brá hann grönum ok varð seint til orða ok mælti þetta um síðir:
22.
"Óbróðurliga vartu leikin,
in ágæta systir!"
Ok síðan leit hann yfir hirðina, ok var ekki margt liðs með honum. Hann kvað þá:
"Mjök várum vér margir,
er vér mjöð drukkum,
nú erum vér færi,
er vér fleiri skyldum.
23.
Sé ek eigi mann
í mínu liði,
þótt ek biðja
ok baugum kaupa,
er muni ríða
ok rönd bera
ok þeira Húna
herlið finna."
Gizurr gamli sagði:
24.
"Ek mun þik einkis
eyris krefja
né skjallanda
skarfs ór gulli;
þó mun ek ríða
ok rönd bera,
Húna þjóðum
herstaf bjóða."
.... Gizurr herklæddist með góðum hervápnum ok hljóp á hest sinn, sem ungr væri. Þá mælti hann til konungs:
25.
"Hvar skal ek Húnum
hervíg kenna?"
Angantýr kvað:
26.
"Kenndu at Dylgju
ok á Dúnheiði
ok á þeim öldnum
Jassarfjöllum;
þar oft Gotar
gunni háðu
ok fagran sigr
frægir vágu."
Nú reið Gizurr í brott ok þar til, er hann kom í her Húna. Hann reið eigi nær en svá, at hann mátti tala við þá. Þá kallar hann hári röddu ok kvað:
27.
"Felmtr er yðru fylki,
feigr er yðvarr vísi,
gnæfar yðr gunnfani,
gramr er yðr Óðinn.
28.
Býð ek yðr at Dylgju
ok á Dúnheiði
orrostu undir
Jassarfjöllum,
hræsi yður
at há hverju,
ok láti svá Óðinn flein fljúga
sem ek fyrir mæli."
Þá er Hlöðr hafði heyrt orð Gizurar, þá kvað hann:
29.
"Taki þér Gizur
Grýtingaliða,
mann Angantýs,
kominn af Árheimum."
Humli konungr sagði:
"Eigi skulum
árum spilla,
þeim er fara
einir saman."
Gizurr drap þá hest sinn með sporum ok reið á fund Angantýs konungs. .... Angantýr spyrr, hvat mikit lið Húnar hafa. Gizurr mælti: "Mikit er þeira mengi:
30.
Sex ein eru
seggja fylki,
í fylki hverju
fimm þúsundir,
í þúsund hverri
þrettán hundruð,
í hundraði hverju
halir fjórtalðir."
Angantýr spyrr nú til Húna hers. Þá sendi hann alla vegu menn frá sér ok stefndi hverjum manni til sín, er honum vildi lið veita ok vápnum mætti valda. Fór hann þá á Dúnheiði með lið sitt, ok var þat allmikill herr. Kom þá á móti honum herr Húna, ok höfðu þeir lið hálfu fleira.
At öðrum degi hófu þeir sína orrostu ok börðust allan þann dag ok fóru at kveldi í herbúðir sínar. Þeir börðust svá átta daga, at höfðingjar váru enn heilir, en engi vissi manntal, hvat margt fell. En bæði dag ok nótt dreif lið til Angantýs af öllum vegum, ok þá kom svá, at hann hafði eigi færa fólk en í fyrstu. Varð nú orrostan enn ákafari. Váru Húnar allákafir ok sá þá sinn kost, at sú ein var lífs ván, ef þeir sigruðust, ok illt mundi Gota griða at biðja. Gotar vörðu frelsi sitt ok fóstrjörð fyrir Húnum, stóðu því fast, ok eggjaði hverr annan. Þá er á leið daginn, gerðu Gotar atgöngu svá harða, at fylkingar Húna svignuðu fyrir. Ok er Angantyýr sá þat, gekk hann fram ór skjaldborginni ok í öndverða fylking ok hafði í hendi Tyrfing ok hjó þá bæði menn ok hesta. Raufst þá skjaldborg fyrir Húna konungum, ok skiptust þeir bræðr höggum við. Þar fell Hlöðr ok Humli konungr, ok þá brast flótti á Húnum, en Gotar drápu þá. .... Angantýr konungr gekk þá at kanna valinn ok fann Hlöð, bróður sinn. Þá kvað hann:
31.
"Bauð ek þér, bróðir,
basmir óskerðar,
fé ok fjölð meiðma,
sem þik fremst tíddi;
nú hefir þú hvárki
hildar at gjöldum
ljósa bauga
né land ekki.
32.
Bölvat er okkr, bróðir,
bani em ek þinn orðinn;
þat mun æ uppi;
illr er dómr norna." |
|
