| I.
1.
Fé ok fjörvi
rænti fyrða kind
sá hinn grimmi Greppr;
yfir þá vegu,
er hann varðaði,
náði engi kvikr komask.
2.
Einn hann át
oft harðla,
aldri bauð hann manni til matar,
áðr enn móðr
ok meginlítill
Gestr af götu kom.
3.
Drykks of þurfi
lézk inn dæsti maðr
ok vanmettr vera;
hræddu hjarta
hann lézk trúa,
þeim er áðr hafði vályndr verit.
4.
Mat ok drykk
veitti hann þeim, er móðr var,
allt af heilum hug;
guðs hann gáði,
góðu honum beindi,
því hann hugðisk váligr vera.
5.
Upp hinn stóð,
illt hann hugði,
eigi var þarfsamliga þegit;
synð hans svall,
sofanda myrði
fróðan, fjölvaran.
6.
Himna guð
bað hann hjálpa sér,
þá hann veginn vaknaði;
en sá gat
við synðum taka,
er hann hafði saklausan svikit.
7.
Helgir englar
kómu ór himnum ofan
ok tóku sál hans til sín;
í hreinu lífi
hon skal lifa
æ með almáttkum guði.
---------
8.
Auð né heilsu
ræðr engi maðr,
þótt honum gangi greitt;
margan þat sækir
er minnst of varir,
engi ræðr sættum sjálfr.
9.
Ekki þeir hugðu
Unnarr ok Sævaldi,
at þeim myndi heill hrapa;
nakðir þeir urðu
ok næmðir hvívetna,
ok runnu sem vargar til viðar.
---------
10.
Munaðar ríki
hefir margan tregat,
oft verðr kvalræði af konum;
meingar þær urðu,
þó inn máttki guð
skapaði skírliga.
11.
Sáttir þeir váru
Sváfaðr ok Skartheðinn,
hvárrgi mátti annars án vera,
fyrr enn þeir æddusk
fyr einni konu:
hon var þeim til lýta lagin.
12.
Hvárskis þeir gáðu
fyr þá hvítu mey,
leiks né ljóss daga;
engan hlut
máttu þeir annan muna
en þat ljósa lík.
13.
Daprar þeim urðu
inar dimmu nætr,
engan máttu þeir sætan sofa;
en af þeim harmi
rann heift saman
millum virkðavina.
14.
Fádæmi verða
í flestum stöðum
goldin grimmliga;
á hólm þeir gengu
fyr it horska víf
ok fengu báðir bana.
---------
15.
Ofmetnað drýgja
skyldi engi maðr,
þat hefik sannliga sét,
því at þeir hverfa,
er honum fylgja,
flestir guði frá.
16.
Rík þau váru
Ráðný ok Véboði
ok hugðusk gott eitt gera;
nú þau sitja
ok sárum snúa
ýmsum elda til.
17.
Á sik þau trúðu
ok þóttusk ein vera
allri þjóð yfir;
en þó leizk
þeira hagr
annan veg almáttkum guði.
18.
Munað þau drýgðu
á marga vegu
ok höfðu gull fyr gaman;
nú er þeim goldit,
er þau ganga skulu
milli frosts ok funa.
---------
19.
Óvinum þínum
trúðu aldregi,
þó þér fagrt mæli fyrir;
góðu þú heit,
gott er annars
víti hafa at varnaði.
20.
Svá honum gafsk
Sörla inum góðráða,
þá er hann lagði á Vígúlfs vald;
tryggliga hann trúði,
- en hinn at tálum varð, -
sínum bróðurbana.
21.
Grið hann þeim seldi
af góðum hug,
en þeir hétu honum gulli í gegn;
sáttir létusk,
meðan saman drukku,
en þó kómu flærðir fram.
22.
En þá eftir
á öðrum degi,
er þeir höfðu í Rýgjardal riðit,
sverðum þeir meiddu,
þann er saklauss var
ok létu hans fjörvi farit.
23.
Lík hans þeir drógu
á leynigötu
ok brytjuðu í brunn niðr;
dylja þeir vildu,
en dróttinn sá
heilagr himnum af.
24.
Sál hans bað
inn sanni guð
í sinn fögnuð fara;
en sökudólgar
hygg ek síðla muni
kallaðir frá kvölum.
II.
25.
Dísir bið þú þér
dróttins mála
vera hollar í hugum;
viku eftir
mun þér vilja þíns
alt at óskum ganga.
26.
Reiðiverk,
þau er þú unnit hefr,
bæt þú eigi illu yfir;
grættan gæla
skaltu með góðum hlutum,
þat kveða sálu sama.
27.
Á guð skal heita
til góðra hluta,
þann er hefir skatna skapat;
mjök fyrir verðr
manna hverr,
er seinar finna föður.
28.
Æsta dugir
einkum vandliga
þess er þykkir vant vera;
alls á mis verðr,
sá er einskis biðr;
fár hyggr þegjanda þörf.
29.
Síðla ek kom,
snemma kallaðr,
til dómvalds dyra;
þangat ek ætlumk,
því mér heitit var:
sá hefir krás, er krefr.
30.
Syndir því valda,
at vér hryggvir förum
ægisheimi ór;
engi óttask,
nema illt geri;
gott er vammalausum vera.
31.
Úlfum glíkir
þykkja allir þeir,
sem eiga hverfan hug;
svá mun gefask,
þeim er ganga skal
þær inar glæddu götur.
32.
Vinsamlig ráð
ok viti bundin
kenni ek þér sjau saman;
görla þau mun
ok glata aldregi,
öll eru þau nýt at nema.
III.
33.
Frá því er at segja,
hvé sæll ek var
ynðisheimi í,
ok hinu öðru,
hvé ýta synir
verða nauðgir at náum.
34.
Vil ok dul
tælir virða sonu,
þá er fíkjask á fé;
ljósir aurar
verða at löngum trega;
margan hefir auðr apat.
35.
Glaðr at mörgu
þótta ek gumnum vera,
því at ek vissa fátt fyrir;
dvalarheim
hefr dróttinn skapat
munafullan mjök.
36.
Lútr ek sat,
lengi ek hölluðumk,
mjök var ek þá lystr at lifa;
en sá réð,
sem ríkr var;
frammi eru feigs götur.
37.
Heljar reip
kómu harðliga
sveigð at síðum mér;
slíta ek vilda,
en þau seig váru;
létt er lauss at fara.
38.
Einn ek vissa,
hvé alla vega
sullu sútir mér;
Heljar meyar
er mér hrolla buðu
heim á hverju kveldi.
39.
Sól ek sá,
sanna dagstjörnu,
drúpa dynheimum í;
en Heljar grind
heyrðak ek á annan veg
þjóta þungliga.
40.
Sól ek sá
setta dreyrstöfum;
mjök var ek þá ór heimi hallr;
máttug hon leizk
á marga vegu
frá því sem fyrri var.
41.
Sól ek sá,
svá þótti mér,
sem ek sæja göfgan guð;
henni ek laut
hinzta sinni
aldaheimi í.
42.
Sól ek sá,
svá hon geislaði,
at ek þóttumk vættki vita;
en gylfar straumar
grenjuðu annan veg,
blandnir mjök við blóð.
43.
Sól ek sá
á sjónum skjálfandi,
hræðslufullr ok hnipinn;
því at hjarta mitt
var harðla mjök
runnit sundr í sega.
44.
Sól ek sá
sjaldan hryggvari;
mjök var ek þá ór heimi hallr;
tunga mín
var til trés metin,
ok kólnat at fyrir utan.
45.
Sól ek sá
síðan aldregi
eftir þann dapra dag,
því at fjalla vötn
lukðusk fyrir mér saman,
en ek hvarf kallaðr frá kvölum.
46.
Vánarstjarna flaug
- þá var ek fæddr, -
brott frá brjósti mér;
hátt-at hon fló,
hvergi settisk,
svá at hon mætti hvíld hafa.
---------
47.
Öllum lengri
var sú in eina nótt,
er ek lá stirðr á stráum;
þá merkir þat,
er guð mælti,
at maðr er moldu samr.
48.
Virði þat ok viti
in virki guð,
sá er skóp hauðr ok himin;
hversu munaðarlausir
margir fara,
þótt við skylda skili.
49.
Sinna verka
nýtr seggja hverr;
sæll er sá, sem gott gerir;
auði frá
er mér ætluð var
sandi orpin sæng.
---------
50.
Hörundar hungr
tælir hölða oft,
hann hefir margr til mikinn;
lauga vatn
er mér leiðast var
eitt allra hluta.
51.
Á norna stóli
sat ek níu daga,
þaðan var ek á hest hafinn;
gýgjar sólir
skinu grimmliga
ór skýdrúpnis skýjum.
52.
Utan ok innan
þóttumk ek alla fara
sigrheima sjau;
upp ok niðr
leitaða ek æðra vegar,
hvar mér væri greiðastar götur.
---------
53.
Frá því er at segja,
hvat ek fyrst of sá,
þá er ek var í kvölheima kominn:
sviðnir fuglar,
er sálir váru,
flugu svá margir sem mý.
54.
Vestan sá ek
fljúga Vánar dreka,
ok fell á glævalds götu;
vængi þeir skóku,
svá víða þótti mér
springa hauðr ok himinn.
55.
Sólar hjört
leit ek sunnan fara,
hann teymðu tveir saman;
fætr hans
stóðu foldu á,
en tóku horn til himins.
56.
Norðan sá ek
ríða niðja sonu,
ok váru sjau saman;
hornum fullum
drukku þeir inn hreina mjöð
ór brunni Baugregins.
57.
Vindr þagði,
vötn stöðvaði,
þá heyrða ek grimmligan gný;
sínum mönnum
svipvísar konur
mólu mold til matar.
58.
Dreyra steina
þær inar dökku konur
drógu daprliga;
blóðug hjörtu
hengu þeim fyrir brjóst utan,
mædd við miklum trega.
59.
Margan mann
sá ek meiddan fara
á þeim glæddu götum;
andlit þeira
sýndusk mér öll vera
rýgjar blóði roðin.
60.
Marga menn
sá ek moldar gengna,
þá er eigi máttu þjónustu ná;
heiðnar stjörnur
stóðu yfir höfði þeim
fáðar feiknstöfum.
61.
Menn sá ek þá,
er mjök ala
öfund um annars hagi;
blóðgar rúnar
váru á brjósti þeim
merkðar meinliga.
62.
Menn sá ek þar
marga ófegna,
þeir váru villir vega;
þat kaupir sá,
er þessa heims
apask at óheillum.
63.
Menn sá ek þá,
er mörgum hlutum
véltu um annars eign;
flokkum þeir fóru
til Fégjarnsborgar
ok höfðu byrðar af blýi.
64.
Menn sá ek þá,
er margan höfðu
fé ok fjörvi rænt;
brjóst í gegnum
renndu brögnum þeim
öflgir eitrdrekar.
65.
Menn sá ek þá,
er minnst vildu
halda helga daga;
hendr þeira
váru á heitum steinum
negldar nauðliga.
66.
Menn sá ek þá,
er af mikillæti
virðusk vánum framar;
klæði þeira
váru kynliga
eldi um slegin.
67.
Menn sá ek þá,
er margt höfðu
orð á annan logit;
heljar hrafnar
ór höfði þeim
harðliga sjónir slitu.
68.
Allar ógnir
fær þú eigi vitat,
þær sem helgengnir hafa;
sætar syndir
verða at sárum bótum;
æ koma mein eftir munuð.
---------
69.
Menn sá ek þá,
er margt höfðu
gefit at guðs lögum;
hreinir kyndlar
váru yfir höfði þeim
brenndir bjartliga.
70.
Menn sá ek þá,
er af miklum hug
veittu fátækum frama;
lásu englar bækr
ok ymna skrift
helgar yfir höfði þeim.
71.
Menn sá ek þá,
er mjök höfðu
hungri farit hörund;
englar guðs
lutu öllum þeim;
þat er æðsta unað.
72.
Menn sá ek þá,
er móður höfðu
látit mat í munn;
hvílur þeira
váru á himingeislum
hafðar hagliga.
73.
Helgar meyjar
höfðu hreinliga
sál af syndum þvegit
manna þeira,
er á mörgum degi
pína sjálfa sik.
74.
Hávar reiðir
sá ek með himnum fara,
þær eiga götur til guðs;
menn þeim stýra,
er myrðir eru
alls fyrir engar sakir.
75.
Inn máttki faðir!
Inn mæzti sonr!
Heilagr andi himins!
Þik bið ek skilja,
er skapat hefr,
oss alla eymðum frá.
IV.
76.
Hringvör ok Listvör
sitja í Herðis dyrum
organs stóli á;
járn dreyri
fellr ór nösum þeim,
sá vekr fjón með fyrðum.
77.
Óðins kván
rær á jarðar skipi,
móðug á munað;
seglum hennar
verðr síð hlaðit,
þeim er á þráreipum þruma.
78.
Arfi, faðir
einn þér ráðit hefi
ok þeir Sólkötlu synir
hjartar horn,
þat er ór haugi bar
inn vitri Vígdvalinn.
79.
Hér eru rúnar,
sem ristit hafa
Njarðar dætr níu:
Böðveig hin elzta
ok Kreppvör hin yngsta
ok þeira systr sjau.
80.
Bölvi hverju
þeir bellt hafa
Sváfr ok Sváfrlogi;
blóð þeir vökðu
ok benjar sugu
illum ey vana.
V.
81.
Kvæði þetta,
er þér kennt hefik,
skaltu fyrir kvikum kveða:
Sólarljóð,
er sýnask munu
minnst at mörgu login.
82.
Hér vit skiljumk,
ok hittask munum
á feginsdegi fira;
dróttinn minn
gefi dauðum ró,
en hinum líkn, er lifa. |
|
